Actualiteit in de sector
De Commissie Toekomst Accountancysector (CTA) is ingesteld door het ministerie van Financiën en heeft eind januari 2020 het rapport ‘Vertrouwen op controle’ gepubliceerd. De CTA deelt in haar rapport 22 aanbevelingen met als doel de kwaliteit van accountantscontroles te verbeteren. Voor een aantal van deze aanbevelingen is verankering in de Wet Toekomst Accountancysector (Wta) noodzakelijk. In 2020 zijn door de minister kwartiermakers benoemd als opvolging van de CTA. Op 30 oktober 2023 hebben de kwartiermakers hun slotrapportage ‘Druk en Tegendruk’ gepubliceerd. De conclusie van dit rapport is dat er binnen de sector wel sprake is van verandering maar deze volgens CTA niet snel genoeg gaat. Zij blijven het belang van de 22 aanbevelingen uit 2020 van de CTA onderschrijven en zien stapsgewijze invulling daarvan. Eind december 2023 is het wetsvoorstel ten aanzien van de Wijzigingswet Accountancysector voor parlementaire behandeling naar de Tweede Kamer gestuurd. Gezien onze publieke rol in het maatschappelijk verkeer en het feit dat het leveren van kwaliteit ons bestaansrecht raakt, vinden wij het belangrijk dat het accountantsberoep en het toezicht daarop effectief functioneert. De richting die met het beoogde wetsvoorstel wordt ingezet, begrijpen en ondersteunen wij. Een aantal thema’s lichten wij kort toe:
- Van Oers Audit B.V. voldoet aan de criteria voor ‘grote’ accountantsorganisatie. Met het aannemen van het wetsvoorstel dat er nu ligt, wordt dit definitief. Van Oers loopt met het instellen van een RvC per 1 februari 2024 hierop vooruit.
- Periodieke rapportage van een uniforme set van kwaliteitsindicatoren (AQI’s) door kantoren wordt vooralsnog verplicht gesteld voor de 6 OOB kantoren. Na 2 tot 3 jaar vindt een evaluatie plaats en is de verwachting dat ook de niet-OOB kantoren openbaar moeten rapporteren hierover. Binnen Van Oers zien we het belang van indicatoren en andere kengetallen daar waar deze passend zijn voor onze organisatie. In 2023 is een voorzichtige start gemaakt met het creëren van een eigen set van gegevens die mede gebaseerd zijn op de AFM vragenlijsten per wettelijke controle. In 2024 wordt hieraan een verder vervolg gegeven.
- Niet alleen uit de rapportages van de CTA en kwartiermakers, maar ook vanuit toezicht AFM volgt dat in controles meer aandacht besteed moet worden aan aspecten van financiële fraude en (dis)continuïteit. Met ingang van 1 januari 2023 zijn de teksten van de controleverklaring hierop aangepast. Een commissie van NBA doet daarnaast onderzoek naar de wijze waarop forensische expertise ingeschakeld moet worden bij controleopdrachten. In dit kader is in 2023 besloten om de fraudedeskundigheid bij een groep senior medewerkers uit te breiden door middel van een intensieve externe training. De bedoeling is dat deze groep senior-medewerkers gaat fungeren als klankbord op het gebied van fraude voor de overige medewerkers binnen Van Oers Audit B.V.
- De ingezette cultuurverandering moet onverminderd doorgaan, waarbij meer aandacht moet zijn voor soft skills, reflectie en intervisie, werkdruk, de work-life balance en een cultuur gericht op ‘het goede doen’. Van Oers Audit B.V. heeft in dit kader in 2022 het cultuur- en gedragsonderzoek van SRA laten uitvoeren, in 2023 opvolging gegeven aan de uitkomsten hiervan en zal in 2024 het SRA cultuuronderzoek herhalen. Van Oers Audit B.V. heeft in 2023 wel meegedaan aan het medewerkerstevredenheidsonderzoek (zie 2.5).
Toezicht AFM
Per 1 januari 2023 is het vernieuwde toezicht in werking getreden. AFM houdt vanaf die datum direct toezicht op alle niet-OOB accountantsorganisaties. Van Oers Audit B.V. heeft de data op organisatieniveau door middel van de jaarlijkse monitor in het derde kwartaal tijdig aan AFM gerapporteerd. Gedurende 2023 zijn op basis van het driejarig ingroeipad dat door AFM is vastgesteld de vragenlijsten op dossierniveau ingediend.
Op 24 mei 2023 heeft een voortgangsgesprek met AFM het bestuur en de compliance officer plaats gevonden. In dit gesprek is aangeven hoe Van Oers proactief probeert om te gaan met nieuwe ontwikkelingen (zoals instellen van een RvC) en hoe zij aanbevelingen van de AFM in de praktijk oppakt. AFM houdt toezicht op verschillende manieren. Jaarlijks worden themareviews gehouden onder een selectie van accountantsorganisaties. Van Oers Audit B.V. is in 2023 niet in een dergelijke themareview betrokken geweest. In 2024 is Van Oers Audit B.V. wel geselecteerd voor het vervolgonderzoek naar de kwaliteit van de controlewerkzaamheden die inspelen op frauderisico’s. Van Oers Audit B.V. neemt steeds direct kennis van publicaties van de AFM en gaat vervolgens zelf aan de slag met de uitkomsten. In 2023 is dit op de volgende manieren gedaan:
- In december 2022 heeft AFM de uitkomsten van de themareview ten aanzien van klant- en opdrachtacceptatie/continuatie (CEAC) gepubliceerd in het rapport ‘Aan de slag’. In navolging hiervan heeft Van Oers Audit B.V. deze themareview in Q1 2023 op vergelijkbare wijze uitgevoerd bij 36 klantacceptaties en -continuaties met als doel de kwaliteit van deze processen en vastleggingen in deze processen verder te verbeteren.
- In juni 2023 heeft AFM het rapport ‘Scherper op frauderisico’s’ gepubliceerd. AFM concludeert dat frauderisicoanalyses diepgaander en professioneel kritischer moeten worden uitgevoerd. De uitkomsten van dit rapport zijn aanleiding geweest voor diverse acties waar onder:
- Werkprogramma’s zijn aangescherpt en zijn er voorbeeld agenda's opgesteld om de bespreking van onderwerp fraude binnen het team en met de directie en eventuele andere organen van governance, beter te structureren.
- De manager Vaktechniek heeft een fraudetraining aan medewerkers vanaf niveau senior gegeven en daarin uitleg gegeven over de uitkomsten van het AFM onderzoek en de wijze waarop opvolging moet worden gegeven aan de aandachtspunten die uit dit rapport komen.
- In 2023 zijn 5 medewerkers gestart met een externe fraudeleergang om intern te kunnen fungeren als fraude-deskundige.
- De weerlegging van het frauderisico in de opbrengstverantwoording is vanaf de controles over het boekjaar 2023 een verplicht consultatieonderwerp geworden.
- Uitbrengen van 3 Audit Alerts met nadere uitleg voor medewerkers over de uitkomsten van het AFM onderzoek, fraude en corruptie en voorbeelden van best practices voor de fraude discussie met de klant.